Η πλαστογραφία πιστοποιητικών ανήκει στην κατηγορία των εγκλημάτων που σχετίζονται με τα υπομνήματα και αποτελεί εξειδίκευση του άρθρου 216 του Ποινικού Κώδικα. Σύμφωνα με το άρθρο 217, οι παραβάτες αυτού του αδικήματος μπορούν να τιμωρηθούν με χρηματική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας.
Συγκεκριμένα, κατηγορείται όποιος δημιουργεί ή χρησιμοποιεί πλαστά έγγραφα, όπως πιστοποιητικά ή μαρτυρικά, με σκοπό να επωφεληθεί άμεσα σε θέματα διαβίωσης, κινητικότητας ή κοινωνικής πρόοδου, είτε για τον ίδιο είτε για άλλους. Επίσης, τιμωρείται όποιος χρησιμοποιεί γνήσιο έγγραφο που έχει εκδοθεί για άλλον, με σκοπό να επωφεληθεί όπως προαναφέρθηκε.
Σε περίπτωση που κάποιος καταρτίζει πλαστά πτυχία ή πιστοποιητικά γνώσεων ή νοθεύει γνήσια έγγραφα αυτού του τύπου, με σκοπό να αποκτήσει θέση εργασίας ή να εξασφαλίσει βαθμολογική ή μισθολογική προαγωγή, η ποινή προβλέπεται να είναι φυλάκιση.
Το έννομο αγαθό που προστατεύεται είναι η γνησιότητα των πιστοποιητικών που χρησιμοποιούνται από τους πολίτες, ενώ παράλληλα θίγεται η αξιοπιστία των συναλλαγών. Τα στοιχεία που συνθέτουν το αδίκημα της πλαστογραφίας πιστοποιητικών περιλαμβάνουν τον δράστη του εγκλήματος, το αντικείμενο της παράβασης, την πράξη που προσβάλλει το έννομο αγαθό και την απώλεια της αξιοπιστίας του πιστοποιητικού, το οποίο είναι καταλληλότερο να προκαλέσει μια από τις αναφερόμενες συνέπειες στο άρθρο 217 του Ποινικού Κώδικα, δηλαδή να διευκολύνει τον κάτοχο του πιστοποιητικού ή άλλο άτομο στις προαναφερθείσες καταστάσεις.
Ο δράστης του αδικήματος της πλαστογραφίας πιστοποιητικών μπορεί να είναι οποιοσδήποτε, συμπεριλαμβανομένων και δημοσίων υπαλλήλων, καθώς αποτελεί ένα κοινό αδίκημα. Το αντικείμενο του αδικήματος είναι το πιστοποιητικό ή άλλο έγγραφο, καθώς και το μαρτυρικό, τα οποία μπορούν να πλαστογραφηθούν.
Ο όρος “πιστοποιητικό” αφορά οποιοδήποτε έγγραφο από δημόσιες ή ιδιωτικές υπηρεσίες που πιστοποιεί την ύπαρξη κάποιου γεγονότος για συγκεκριμένο άτομο, όπως π.χ. βιβλιάριο υγείας, απολυτήριο στρατού, ληξιαρχικές πράξεις, βεβαιώσεις προϋπηρεσίας, τίτλοι σπουδών και άδειες παραμονής.
Το “μαρτυρικό” αφορά κάθε έγγραφο, είτε ιδιωτικό είτε δημόσιο, που πιστοποιεί κάποιο γεγονός που σχετίζεται με μια προσωπική ιδιότητα.
Οι τέσσερις μορφές που μπορεί να προσβληθεί το έννομο αγαθό στο αδίκημα της πλαστογραφίας πιστοποιητικών είναι η κατάρτιση πλαστού πιστοποιητικού, η νόθευση γνήσιου πιστοποιητικού, η χρήση πλαστού πιστοποιητικού και η χρήση γνήσιου πιστοποιητικού από μη δικαιούχο.
Για την υποκειμενική υπόσταση, κάθε μορφή εγκληματικής συμπεριφοράς απαιτεί τουλάχιστον ενδεχόμενο δόλου από τον δράστη.
Συνεπώς, η ύπαρξη δόλου σε κάθε βαθμό είναι απαραίτητη για όλα τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης. Ωστόσο, απαιτείται άμεσος δόλος α΄ βαθμού για τα στοιχεία που σχετίζονται με την διευκόλυνση της άμεσης συντήρησης, της κίνησης ή της κοινωνικής προόδου του δράστη. Για παράδειγμα, η πλαστογράφηση πιστοποιητικού απαιτεί άμεσο δόλο β΄ βαθμού, ενώ η χρήση πλαστού πιστοποιητικού που εκδόθηκε για άλλο πρόσωπο απαιτεί δόλο κάθε βαθμού.
Για την κατάρτιση πλαστού ή νοθευμένου πτυχίου ή τίτλου, απαιτείται δόλος κάθε βαθμού. Επίσης, η κατάληψη θέσης εργασίας ή η διεκδίκηση βαθμολογικής ή μισθολογικής προαγωγής απαιτεί άμεσο δόλο α΄ βαθμού για τον δράστη. Όσον αφορά τη χρήση πλαστού ή νοθευμένου πτυχίου ή τίτλου, απαιτείται δόλος κάθε βαθμού, με τουλάχιστον άμεσο δόλο β΄ βαθμού για τις περιπτώσεις που σχετίζονται με την κατάληψη θέσης εργασίας ή τη διεκδίκηση προαγωγής.