Προϋποθέσεις αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα του ενός συζύγου από τον άλλο

Όταν ένας γάμος οδηγείται στη λήξη του, τα οικονομικά ζητήματα μεταξύ των συζύγων μπορεί να γίνουν περίπλοκα, ειδικά σε σχέση με τα περιουσιακά αποκτήματα που συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια του γάμου. Η αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα αποτελεί ένα από τα δικαιώματα που μπορεί να διεκδικήσει ένας σύζυγος από τον άλλο, όταν αποδεικνύεται ότι συνέβαλε οικονομικά ή άλλως στην αύξηση της περιουσίας του άλλου κατά τον γάμο. Ακολουθούν οι προϋποθέσεις και οι βασικοί όροι που σχετίζονται με αυτήν την αξίωση.

1. Τι είναι η Αξίωση Συμμετοχής στα Αποκτήματα;

Η αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα αφορά το δικαίωμα ενός συζύγου να διεκδικήσει μέρος της αύξησης της περιουσίας του άλλου συζύγου κατά τη διάρκεια του γάμου. Στόχος αυτής της διάταξης είναι η αναγνώριση και αποζημίωση του συζύγου που, άμεσα ή έμμεσα, συνέβαλε στη δημιουργία ή αύξηση της περιουσίας του άλλου.

Συμβουλή: Η αξίωση αυτή ισχύει για περιουσιακά στοιχεία που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια του γάμου και όχι πριν από αυτόν.

2. Ποιοι είναι οι Βασικοί Όροι για να Υπάρξει Αξίωση;

Για να μπορεί ένας σύζυγος να αξιώσει συμμετοχή στα αποκτήματα του άλλου, πρέπει να πληρούνται ορισμένοι όροι.

• Αύξηση Περιουσίας: Πρέπει να αποδειχθεί ότι η περιουσία του συζύγου αυξήθηκε κατά τη διάρκεια του γάμου.
• Συμβολή στο Αποκτήμα: Ο αιτών σύζυγος πρέπει να αποδείξει ότι συνέβαλε στην αύξηση της περιουσίας με τρόπο ουσιαστικό.

Συμβουλή: Η συμβολή μπορεί να είναι οικονομική, αλλά και με τη μορφή εργασίας στο νοικοκυριό ή υποστήριξης του συζύγου στην καριέρα του.

3. Απόδειξη Συμβολής στην Περιουσία

Η απόδειξη της συμβολής στην περιουσία του άλλου συζύγου είναι ουσιώδης για την επιτυχή αξίωση.

• Αποδείξεις και Έγγραφα: Ο σύζυγος που διεκδικεί τη συμμετοχή πρέπει να παρουσιάσει στοιχεία όπως αποδείξεις, καταθέσεις ή άλλα έγγραφα που αποδεικνύουν την προσφορά του.
• Μη Χρηματική Συμβολή: Η συμβολή δεν είναι απαραίτητο να είναι αποκλειστικά οικονομική. Για παράδειγμα, αν ο ένας σύζυγος υποστήριξε τον άλλο στην επαγγελματική του καριέρα, αυτή η υποστήριξη μπορεί να θεωρηθεί σημαντική συμβολή.

Συμβουλή: Στην πράξη, η απόδειξη της συμβολής μπορεί να είναι δύσκολη, οπότε είναι καλό να κρατάτε αρχείο για τη συνεισφορά σας κατά τη διάρκεια του γάμου.

4. Χρονικό Διάστημα για Διεκδίκηση της Αξίωσης

Η αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα δεν είναι ανοιχτή επ’ αόριστον. Υπάρχει συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο εντός του οποίου ο σύζυγος μπορεί να προχωρήσει σε αίτηση.

• Χρονικό Όριο: Η αξίωση πρέπει να ασκηθεί εντός 2 ετών από την έκδοση του διαζυγίου.
• Παραγραφή: Αν περάσει το χρονικό όριο, ο σύζυγος χάνει το δικαίωμα να προχωρήσει σε διεκδίκηση.

Συμβουλή: Μην αμελείτε την υποβολή της αξίωσης, καθώς η παραγραφή μπορεί να σας στερήσει το δικαίωμα.

5. Διαδικασία Υπολογισμού Συμμετοχής

Ο υπολογισμός του ποσού της συμμετοχής βασίζεται σε συγκεκριμένες παραμέτρους, λαμβάνοντας υπόψη την αύξηση της περιουσίας του άλλου συζύγου.

• Ποσοστό Συμβολής: Η αξίωση μπορεί να ανέλθει σε ποσοστό έως και 1/3 της αύξησης της περιουσίας του άλλου συζύγου.
• Εκτίμηση Περιουσίας: Γίνεται αξιολόγηση της αρχικής περιουσίας του συζύγου πριν τον γάμο και της τρέχουσας περιουσίας του για να υπολογιστεί η αύξηση.

Συμβουλή: Εάν είναι δυνατόν, ζητήστε τη βοήθεια ειδικών σε οικονομικές εκτιμήσεις για να εξασφαλίσετε ακριβή υπολογισμό.

6. Πότε δεν Υπάρχει Δικαίωμα Αξίωσης;

Υπάρχουν περιπτώσεις όπου η αξίωση συμμετοχής δεν μπορεί να ασκηθεί.

• Ανύπαρκτη ή Αρνητική Αύξηση Περιουσίας: Αν δεν υπήρξε αύξηση της περιουσίας κατά τη διάρκεια του γάμου ή αν υπάρχει μείωση, δεν υπάρχει δικαίωμα αξίωσης.
• Γραπτή Συμφωνία: Εάν οι σύζυγοι έχουν συμφωνήσει γραπτώς ότι δεν θα ασκηθεί αξίωση συμμετοχής, τότε η συμφωνία αυτή είναι δεσμευτική.

Συμβουλή: Εξετάστε τη δυνατότητα σύνταξης συμφωνητικών πριν από τον γάμο για να αποφύγετε ενδεχόμενες διαφωνίες στο μέλλον.

7. Ρόλος Δικηγόρου στη Διαδικασία

Η συμβολή ενός δικηγόρου με εξειδίκευση στο οικογενειακό δίκαιο είναι απαραίτητη για την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα.

• Υποβολή Αίτησης: Ο δικηγόρος θα σας βοηθήσει στην προετοιμασία και υποβολή της αξίωσης στο δικαστήριο.
• Συλλογή Στοιχείων: Θα συνεργαστεί μαζί σας για τη συλλογή των απαραίτητων αποδεικτικών στοιχείων που θα στηρίξουν την αξίωσή σας.

Συμβουλή: Επιλέξτε έναν έμπειρο δικηγόρο για να εξασφαλίσετε καλύτερες πιθανότητες επιτυχίας στην αίτησή σας.

8. Εξωδικαστικός Διακανονισμός

Σε πολλές περιπτώσεις, οι σύζυγοι μπορούν να αποφύγουν τη δικαστική διαμάχη με έναν εξωδικαστικό διακανονισμό.

• Συμβιβασμός: Οι σύζυγοι μπορούν να συμφωνήσουν εξωδικαστικά για το ποσό της συμμετοχής.
• Διαμεσολάβηση: Η διαμεσολάβηση μπορεί να βοηθήσει τους συζύγους να φτάσουν σε μια κοινή λύση.

Συμβουλή: Ο εξωδικαστικός διακανονισμός είναι συνήθως γρηγορότερος και λιγότερο κοστοβόρος από μια δικαστική διαμάχη.

Το άρθρο 1400 του Αστικού Κώδικα ορίζει τη δυνατότητα του ενός συζύγου να διεκδικήσει συμμετοχή στην αύξηση της περιουσίας του άλλου συζύγου, εφόσον ο γάμος έχει λυθεί ή ακυρωθεί. Στο πλαίσιο αυτό, προβλέπεται ότι αν κατά τη διάρκεια του γάμου η περιουσία του ενός συζύγου αυξηθεί και ο άλλος σύζυγος έχει συνεισφέρει σε αυτή την αύξηση, δικαιούται να αξιώσει την απόδοση του ποσοστού που αναλογεί στη δική του συμβολή.

Βασικές Αρχές του Άρθρου 1400 ΑΚ

1. Αύξηση Περιουσίας: Ως αύξηση θεωρείται η διαφορά στην περιουσιακή κατάσταση του υπόχρεου συζύγου από την ημέρα τέλεσης του γάμου (αρχική περιουσία) έως την ημερομηνία λύσης ή ακύρωσης του γάμου (τελική περιουσία). Δεν λαμβάνεται υπόψη συγκεκριμένη απόκτηση περιουσιακών στοιχείων, αλλά το καθαρό αποτέλεσμα που αποτυπώνει την περιουσιακή διαφοροποίηση.
2. Συμβολή στην Αύξηση: Ο σύζυγος που διεκδικεί συμμετοχή πρέπει να αποδείξει ότι συνέβαλε, άμεσα ή έμμεσα, στην αύξηση της περιουσίας του άλλου συζύγου. Η συμβολή αυτή μπορεί να είναι οικονομική, όπως με τη συνεισφορά εισοδημάτων, ή μη χρηματική, όπως η παροχή υποστήριξης στο νοικοκυριό ή στην επαγγελματική σταδιοδρομία του άλλου συζύγου.
3. Τεκμήριο Συμβολής: Το άρθρο 1400 ΑΚ εισάγει ένα τεκμήριο, σύμφωνα με το οποίο η συμβολή του συζύγου ανέρχεται στο ένα τρίτο (1/3) της αύξησης, εκτός αν αποδειχθεί διαφορετικό ποσοστό, μεγαλύτερο ή μικρότερο, ή ακόμα και απουσία οποιασδήποτε συμβολής.

Χρηματική Αποτίμηση της Συμβολής

Η αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα είναι χρηματική ενοχή, δηλαδή αφορά τη χρηματική αποτίμηση του ποσοστού της αύξησης της περιουσίας που αποδίδεται στον σύζυγο που συνέβαλε. Στόχος είναι να αποδοθεί η αξία της συμβολής με βάση την τελική αύξηση της περιουσίας του υπόχρεου συζύγου.

• Αρχική και Τελική Περιουσία: Για την αποτίμηση, συγκρίνονται οι περιουσιακές καταστάσεις του συζύγου σε δύο χρονικές στιγμές: την ημερομηνία τέλεσης του γάμου (αρχική περιουσία) και την ημερομηνία γέννησης της αξίωσης (τελική περιουσία), όπως αυτή ορίζεται κατά τον χρόνο λύσης ή ακύρωσης του γάμου.

Νομολογία για την Ερμηνεία του Άρθρου 1400

Σύμφωνα με την ΑΠ 1092/2021 και την ΑΠ 1696/2018, το δικαίωμα συμμετοχής στα αποκτήματα δεν σχετίζεται με συγκεκριμένες αγορές ή αποκτήσεις, αλλά με την καθαρή αύξηση της περιουσίας του υπόχρεου, εφόσον αυτή μπορεί να αποδοθεί, άμεσα ή έμμεσα, στη συμβολή του άλλου συζύγου. Αυτή η απόφαση ενισχύει την έννοια της «χρηματικής αποτίμησης», δηλαδή της δυνατότητας να απαιτηθεί απόδοση του μέρους της αύξησης που αντιστοιχεί στη συμβολή του δικαιούχου συζύγου.

Το άρθρο 1400 ΑΚ παρέχει δικαίωμα αξίωσης συμμετοχής στην αύξηση της περιουσίας του συζύγου σε περίπτωση λύσης ή ακύρωσης του γάμου, εφόσον υπάρχει απόδειξη ουσιαστικής συμβολής σε αυτήν την αύξηση. Το δικαίωμα αυτό στηρίζεται σε χρηματική αποτίμηση της συμβολής, με το τεκμήριο του 1/3 να επιτρέπει ευκολότερη προσέγγιση, εκτός αν υπάρχουν αποδείξεις για διαφορετικό ποσοστό.

Συμπέρασμα: Προστατεύοντας τα Δικαιώματα σας

Η αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα είναι ένα σημαντικό δικαίωμα για τον σύζυγο που συνέβαλε στην αύξηση της περιουσίας του άλλου κατά τη διάρκεια του γάμου. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε τις προϋποθέσεις και τα δικαιώματά σας για να κάνετε τις κατάλληλες κινήσεις. Με την υποστήριξη ενός εξειδικευμένου δικηγόρου και προσεκτική προετοιμασία, μπορείτε να διεκδικήσετε ό,τι σας αναλογεί και να εξασφαλίσετε τη δικαιοσύνη και την προστασία των συμφερόντων σας.